Tylko niecała połowa odpadów generowanych na terenie Unii Europejskiej jest ponownie wykorzystana. Ten odsetek, mimo że rośnie z każdym rokiem, wciąż jest zbyt niski. Upcykling i downcycling to właśnie metody ponownego wykorzystania odpadów. Jeśli nie wiesz, na czym polegają, dowiesz się tego z niniejszego artykułu!

Upcykling i downcycling – jak wykorzystać odpady?

Problem rezygnacji z ponownego wykorzystania odpadów szczególnie ważny okazuje się w obliczu coraz większej liczby odpadów per capita i związanych z tym zjawiskiem zagrożeń. Dotyczą one zarówno kwestii ekologicznych (ryzyko przenikania do gruntu oraz wód szkodliwych substancji), jak i ekonomicznych (koszty utrzymania składowisk, a także straty wynikające z braku wykorzystania pełnowartościowych surowców i przedmiotów).

Tymczasem ponowne wykorzystanie odpadów pozwala wyeliminować koszty i problemy związane z ich składowaniem, oszczędza energię i sprawia, że produkcja wielu dóbr staje się znacznie tańsza. Obok recyklingu, polegającego na odzyskaniu surowców zawartych w odpadach, podstawowymi metodami są właśnie upcykling i downcykling. 

Zanim przejdziemy do wyjaśnienia, na czym polegają oba sposoby, warto poświęcić nieco czasu na omówienie drogi, którą odbywają odpady, zanim zostaną wykorzystane. Jej pierwszym etapem jest segregacja w miejscach wytworzenia. Wydzielenie poszczególnych frakcji pozwala skierowanie poszczególnych odpadów w odpowiednie miejsce i ich przetworzenie. Wydajność segregacji odpadów zależy również od działań podmiotów odpowiedzialnych za ich odbiór, transport i składowanie. By zapewnić właściwe warunki, konieczne jest użycie kontenerów dostosowanych do specyfiki danej frakcji. Wśród produktów z oferty Ekombud te wymagania spełniają m.in. KP 16, KP 19 i KP 30 DH.

Co to jest upcykling? Jakie ma znaczenie dla gospodarki?

Upcycling lub, stosując spolszczoną pisownię, upcykling to ogół metod wykorzystywania odpadów, dzięki którym te zostają przekształcone w produkty o wyższej niż początkowa wartości. Na czym polega upcykling? Przykłady tego typu działań to przede wszystkim:

• przerabianie europalet na meble i elementy wyposażenia;
• wykorzystanie zużytych opon jako rabatki, siedziska, huśtawki dla dzieci itp.;
• szycie nowych ubrań z wykorzystaniem starych;
• wykorzystanie bannerów do produkcji toreb i plecaków;
• ponowne wykorzystanie pojemników (np. pudełek po lodach, butelek lub słoików);
• wykorzystanie pektyny będącej produktem ubocznym jako substancji zagęszczającej;
• termiczne przekształcenie odpadów w celu produkcji energii. 

To tylko niektóre z rodzajów upcyklingu. Mogą one być stosowane w celach komercyjnych (w tym przemyśle) lub w domowym zaciszu. 

Downcycling – co to jest? Kiedy się go stosuje?

Downcykling w pewnym sensie jest przeciwieństwem upcyklingu. Obie metody łączy cel wykorzystania odpadów, ale dają one odmienne efekty – w downcyklingu produkt końcowy ma niższą wartość niż początkowy. Techniki tego typu stosuje się, gdy recykling bądź upcykling ze względu na stan surowca lub niedoskonałości procesu technologicznego byłyby nieopłacalne. Jako przykłady warto wymienić m.in.:

• przetwórstwo papieru (jego właściwości pogarszają się z każdym kolejnym cyklem);
• przetwórstwo stali wysokiej jakości na gorsze stopy wykorzystywane następnie np. w budownictwie;
• produkcję czyściw ze starych tkanin;
• przetwórstwo tworzyw sztucznych (jeśli surowce wysokiej jakości mieszane są z gorszymi).

Zarówno upcykling, jak i downcykling to techniki, dzięki którym ilość nieprzetworzonych odpadów może ulec znacznemu ograniczeniu. Warto więc stosować je nie tylko w działalności gospodarczej, ale też przy realizacji prywatnych projektów – tym bardziej że mimo dość nowej nazwy, z samymi metodami mamy do czynienia od dawna, np. wykorzystując różne opakowania do przechowywania żywności i chemii domowej.