Rozszerzona odpowiedzialność producenta to dość nowy termin w polskich aktach prawnych. Co oznacza? Jakie obowiązki nakłada na producentów?

Czym jest rozszerzona odpowiedzialność producenta?

Rozszerzona odpowiedzialność producenta (w skrócie ROP) to termin, który został wprowadzony do polskiego porządku prawnego ze względu na tzw. pakiet odpadowy, przyjęty przez Parlament Europejski i Radę UE, tj. nowelizację sześciu unijnych dyrektyw, dotyczących gospodarki odpadami.

Zmiany polskich przepisów wynikające z przyjęcia pakietu odpadowego wprowadzane są stopniowo. W niedawno znowelizowanej Ustawie o odpadach w części Objaśnienia określeń ustawowych znalazła się definicja rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Brzmi ona następująco:

”system rozszerzonej odpowiedzialności producenta – rozumie się przez to zestaw środków podjętych w celu zapewnienia, aby wprowadzający produkty, w tym produkty w opakowaniach, ponosili odpowiedzialność finansową albo odpowiedzialność finansową i organizacyjną na etapie cyklu życia produktu, gdy staje się on odpadem”

Co to znaczy? Producenci zostaną zobligowani do tego, aby m.in. ponosić koszty przetwarzania odpadów powstałych z wprowadzonych przez nich na rynek produktów. Więcej o obowiązkach, które nakłada na nich ROP, piszemy w dalszej części artykułu.

Obowiązki wprowadzających produkty do obrotu w ramach ROP

W rozdz. 5 art. 22a Ustawy o odpadach zatytułowanym Obowiązki wprowadzających produkty do obrotu w ramach systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta znajdziemy więcej informacji na temat wymagań, które stawiane są przed producentami. Oto co mówi Ustawa:

W ramach systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta wprowadzający produkty do obrotu na terytorium kraju, którzy realizują obowiązki samodzielnie, albo podmioty realizujące w ich imieniu obowiązki:

1. nie ograniczają wykonywania obowiązków do przypadków, w których zbieranie i przetwarzanie odpadów przynosi największe zyski;
2. zapewniają odpowiednią dostępność systemu zbierania odpadów na obszarze, na którym wprowadzają produkty do obrotu;
3. posiadają środki finansowe i organizacyjne niezbędne do wykonywania obowiązków;
4. stosują mechanizmy samokontroli, w szczególności audyty, w zakresie:
   1. zarządzania finansami przeznaczonymi na realizację obowiązków,
   2. gromadzenia danych i sporządzania sprawozdań dotyczących produktów wprowadzanych do obrotu,
   3. zbierania i przetwarzania odpadów powstałych z produktów;
5. udostępniają publicznie informacje o realizacji celów w zakresie gospodarowania odpadami, w tym realizacji obowiązków określonych w pkt 1-4, a w przypadku podmiotów realizujących obowiązki w imieniu wprowadzających produkty do obrotu na terytorium kraju – podmioty te udostępniają dodatkowo informacje o:
6. strukturze własności i członkostwa tych podmiotów,
7. wkładach finansowych wnoszonych przez wprowadzających produkty do obrotu na terytorium kraju, w odniesieniu do każdej tony produktu wprowadzonego do obrotu,
8. procedurze wyboru podmiotów gospodarujących odpadami.

Mówiąc krótko, producenci muszą zadbać o zbieranie i przetwarzanie odpadów powstałych z wprowadzonych przez nich na rynek produktów (niezależnie od tego, czy jest to dla nich zyskowne), zatroszczyć się o finanse na ten cel, gromadzić dane na temat wprowadzanych produktów i publicznie udostępniać informacje z realizacji obowiązków, jakie nakłada na nich rozszerzona odpowiedzialność producenta.

Oczywiście magazynowanie odpadów musi odbywać się w specjalnie do tego celu przeznaczonych kontenerach, dostosowanych do poszczególnych rodzajów odpadów, takich jak kontenery KP 5 odkryty, zakryty KP 10 czy KP 30.

Jakie są założenia pakietu odpadowego?

Celem pakietu odpadowego jest upowszechnienie recyklingu i stworzenie gospodarki o obiegu zamkniętym, gdzie odpady stają się zasobem. Zasada rozszerzonej odpowiedzialności producenta, która ma obowiązywać m.in. dla wszystkich opakowań, to jeden ze sposobów na jego osiągnięcie. Drugim jest redukcja składowania – zgodnie z założeniem od 2030 r. nie powinny być przyjmowane do składowania żadne odpady nadające się do odzysku.